کندی و افلوطین عربی

ابو یوسف کِندی از قدیمی‌ترین فلاسفۀ اسلام و از زمرۀ نخستین کسانی است که در انتقال فرهنگ یونانی به عالم اسلام نقشی اساسی داشته است. وی شاهد دورۀ بسط گفتمان کلامی (الهیاتی) در جهان اسلام و در آمیختن کلام با فلسفۀ یونان و هند و دیگر فرهنگ‌ها بود. کِندی و شاگردانش در رشد و بالندگی فرهنگ اسلامی نقش بسزایی داشته‌اند. او به لحاظ فلسفی بسیاری از مفروضات نوافلاطونی افلوطین را تأیید و آن را با جهان‌بینی و تفکر مسلمانان منطبق دانست. وی در حدّ فاصل بین کلام و فلسفه متوقف شد تا فلاسفۀ بعدی بتوانند با جرأت بیشتری پا در قلمرو فلسفه بگذارند. ارزش کِندی، به دیدگاه او در باب وفاق فلسفه با معارف اسلامی برمی‌گردد. از نظر وی هم دین و هم فلسفه، طالب حقیقت هستند؛ امّا دین بر طریق شریعت و فلسفه بر شیوۀ برهان تکیه دارد. وی، در نتیجۀ مطالعات تطبیقی در ادیان و در فلسفه، یقین حاصل کرد که فلسفه و دین نهایتاً به یک حقیقت می‌رسند و علت نخستین یا وجود واحد و ازلی مورد نظر فلاسفه، دقیقاً همان خدای مورد نظر ادیان است. بی‌تردید، پژوهشگران در حوزۀ فلسفۀ اسلامی و تاریخ تمدن اسلام نمی‌توانند نسبت به نقش و اثرگذاری تاریخی کِندی بی‌تفاوت باشند. این کتاب می‌تواند در آشنا ساختن علاقمندان با شخصیت و تفکر کِندی نقش مثبتی ایفا کند.