ادراک معقولات در نسبت با جهان واقعی (معقول اول، ثانی فلسفی، ثانی منطقی)

سعی نویسنده بر آن است تا با حفظ اعتقاد به اصالت وجود، به نقد تقسیم‌بندی مطرح در خصوص معقولات اول، ثانی فلسفی و ثانی منطقی پرداخته و بر این اساس، آنها را بازتعریف نموده و طرحی نو ارائه نماید. از اینرو، قرار گرفتن مفهوم وجود تحت عنوان معقول اول مورد استدلال قرار گرفته و اندیشه معقول ثانیِ فلسفی بودن آن نقد می‌گردد. نظریه‌های شبح و انقلاب، رقیب نظریه بوعلی نبوده بلکه رقیب یکدیگر بوده و با حفظ اختلاف در حقیقت داشتن ماهیت (نظریه شبح) و یا وجود (نظریه انقلاب) در عمل، برای تکمیل تحلیل بوعلی در نحوه ادراک جهان خارج محسوس و پاسخ به اشکال به رأی وی مطرح شده‌اند… دیدگاه صدرالمتألهین در مسأله ادراک جهان خارج، به تولد موجود ذهنی در نگاه استقلالیِ به علم منجر گردیده است و در یک آنالیز پارامتریک، می‌توان ریشه‌هایی از این رأی وی را در اندیشه فخررازی مشاهده نمود. آنالیز پارامتریک در مقایسه و نقد آراء فلسفی از نوآوری‌های این اثر است.